Spoor 1: Herstellen rechtspositie omwonenden
Het kabinet heeft in juni 2022 gekozen om met voorrang de geluidsoverlast van Schiphol aan te pakken en tegelijk de economische (hub)functie van de luchthaven te behouden. Hiervoor volgt het kabinet drie sporen.
Het eerste spoor is het stoppen met het zogenaamde anticiperend handhaven van de geluidsnormen, in combinatie met een regeling om door te kunnen gaan met het gebruik van start- en landingsbanen met de minste overlast voor de omgeving.
Vanwege grote zorgen van de Europese Commissie en de lopende rechtszaak bij de Hoge Raad heeft het kabinet besloten spoor 1 nu op te schorten tot er meer duidelijkheid is van de Hoge Raad of de Commissie. Dit betekent dat het stoppen met anticiperend handhaven en de experimenteerregeling vooralsnog niet doorgaan.
De achtergrond
Tot nu toe werd door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) niet gehandhaafd op overschrijding van de geluidsnormen, als dat kwam door het gebruik van start- en landingsbanen die de minste overlast veroorzaken. Dit wordt ‘anticiperend handhaven’ genoemd. Dit betekent dat zo min mogelijk mensen overlast ervaren, maar omdat de regels niet zijn vastgelegd, zijn geluidsnormen en de rechtspositie van omwonenden niet goed geregeld. Omwonenden kunnen zich niet beroepen op handhaving.
In juni 2022 besloot het kabinet een einde te maken aan deze situatie en weer te gaan handhaven. Om de geluidsoverschrijdingen te voorkomen en wel weer te kunnen handhaven, moet het aantal vluchten worden teruggebracht.
Ook besloot het kabinet om een ministeriële regeling in te voeren om de positieve effecten van het stelsel op het gebied van geluidsoverlast en veiligheid zoveel mogelijk te behouden; de experimenteerregeling.
Het proces tot nu toe
De Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS) adviseerde op 28 augustus 2023 om de experimenteerregeling in te voeren, omdat ze vindt dat het experiment een positief effect kan hebben op de hinderbeleving van omwonenden.
Luchtvaartmaatschappijen spanden een rechtszaak aan tegen de plannen van het kabinet. In eerste instantie kregen de maatschappijen gelijk. Maar in hoger beroep heeft het gerechtshof Amsterdam op 7 juli 2023 vastgesteld dat de overheid deze stappen mag zetten.
Luchtvaartmaatschappijen zijn hiertegen in cassatie gegaan. De uitspraak van de hoogste rechter in Nederland, de Hoge Raad, wordt niet eerder dan het tweede kwartaal van 2024 verwacht.
Intussen heeft ook de Europese Commissie zorgen geuit over het voornemen om de geluidshinder te verminderen door minder vluchten toe te staan. Zij is van mening dat ook daarvoor een Europese procedure moet worden doorlopen. Tot er meer duidelijkheid is van de Hoge Raad of de Commissie gaan het stoppen met anticiperend handhaven en de experimenteerregeling niet door.
Doel blijft hetzelfde
Het doel van het kabinet om de belangen van de luchthaven en van de omgeving beter met elkaar in balans brengen en geluidshinder te verminderen, blijft hetzelfde.
Het kabinet is daarom vastbesloten om te komen tot regelgeving waar omwonenden zich op kunnen beroepen, en om de geluidshinder voor hen te verminderen.
De lopende Europese procedure voor het terugdringen van geluidshinder met een maatregelenpakket, de Balanced Approach, gaat door zoals gepland. Dat maakt het mogelijk om weer een geldende juridische situatie voor Schiphol vast te leggen, waarmee de rechtszekerheid wordt hersteld.